Birincil/ikincil düğme kullanımı ile kullanıcı performansını arttırmak: e-Devlet Kapısı örneği

Yöntem neydi?

Bu araştırmanın temel amacı, form tasarımında birincil/ikincil düğme kullanımının kullanıcı performansına olan etkisini belirlemekti. Bu kapsamda e-Devlet Kapısı’nın sisteme giriş ekranı test edildi. Göz izleme cihazı kullanılarak kullanıcıların çalışmayı tamamlama süreleri (total visit duration), attıkları bakış sayıları (fixation count) ve sisteme giriş düğmelerini fark etme süreleri (first fixation duration) analiz edildi.

Araştırmada, yüksek sadakatli prototiplendirme aracı kullanılarak sisteme giriş ekranı için 2 adet prototip tasarlandı. Birinci tasarım ekranın mevcut görüntüsünü temsil edecek şekilde, ikinci tasarım ise birincil/ikincil düğme kullanımını yansıtacak şekilde hazırlandı. Yeni tasarımda “İptal Et” ve “Sisteme Giriş Yap” düğmelerinin kendi içinde yerleri değiştirildi. “Sisteme Giriş Yap” düğmesi veri giriş alanlarının doğrudan altına, “İptal Et” düğmesi ise bağlantı haline getirilerek “Sisteme Giriş Yap” düğmesinin sağına yerleştirildi.

Çalışmada toplam 20 kullanıcı (12 erkek ve 8 kadın) yer aldı. Yaş ortalaması 28.3 olan kullanıcılar cinsiyet, eğitim seviyesi, internet kullanım sıklıkları, mobil cihaz kullanma alışkanlıkları ve incelemesi yapılan e-Devlet uygulamasını ziyaret etme sıklıkları gibi demografik özelliklerine göre 2 gruba ayrıldı. Buna göre 10 kullanıcı sitenin mevcut versiyonu yansıtan tasarımı, 10 kullanıcı ise yeni tasarımı kullandı.

Araştırmada kullanıcılara giriş ekranını kullanarak sisteme giriş yapmaları görevi verildi. Giriş için kendi T.C. Kimlik Numaralarını kullanmaları, şifre olarak ise “123456” yazmaları istendi. Bunda amaç; şifre girişlerinin sayfa üzerinde işlem yapma sürelerine olan etkilerini sabitlemek ve şifre girişinden kaynaklanan zaman farklarını ortadan kaldırmaktı. Kullanıcılar daha sonra giriş yapmak için “Sisteme Giriş Yap” düğmesine tıklayarak çalışmayı sonlandırdılar.

Sonuç ne çıktı?

Sisteme Giriş Ekranında Geçirilen Süre:

Kullanıcıların sayfayı açtıkları andan itibaren, giriş ekranında istenilen bilgileri girip, giriş yapmak için ilgili düğmeye tıklamalarına kadar geçen süre analiz edildi. Buna göre, sisteme giriş ekranında geçirilen süre, mevcut tasarımda ortalama 11.09 saniye olurken, yeni tasarımda ortalama 8.19 saniye olarak belirlendi. Ekranda kullanıcıların yapmaları beklenen temel işlemlere ait yerleşimin ve görünümün değiştirilmesi ile oluşturulan yeni tasarımda kullanıcıların daha hızlı sürede sisteme giriş yaptıkları görüldü.

Göz izleme cihazından alınan ısı haritası sonuçlarına bakıldığında, mevcut tasarım ile yeni tasarım arasında farklılıklar olduğu belirlendi (soldaki resim mevcut, sağdaki resim güncellenen versiyon). Sitenin mevcut tasarımında “Sisteme Giriş Yap” düğmesi veri giriş alanlarının uzağına yerleştirildiğinden ve veri giriş alanları ile “Sisteme Giriş Yap” düğmesinin arasında “İptal Et” düğmesi bulunduğundan dolayı, katılımcıların “İptal Et” düğmesine de göz atmak durumunda kaldıkları görüldü. Bu durum ekranda daha fazla zaman geçirilmesine neden oldu.

Yeni tasarıma ait giriş erkanında ise kullanıcıların T.C. Kimlik Numarası ve e-Devlet Şifresi alanlarına daha yoğun baktıkları görüldü. “Sisteme Giriş Yap” düğmesinde de yine benzer yoğunluk oluştu, böylelikle kullanıcıların yeni tasarımda birbirine yakın olarak yerleştirilen alanlarda daha kısa zaman geçirmesi sağlandı. “Sisteme Giriş Yap” düğmesinin daha belirginleştirilmesi sonucunda, kullanıcıların işlem hızları ve performansları arttı.

Sisteme Giriş Ekranında Atılan Bakış Sayısı:

Kullanıcıların sayfayı açtıkları andan itibaren, giriş ekranlarında kendilerinden istenilen bilgileri girip, sisteme giriş yapmak için ilgili düğmeye tıklamalarına kadar geçen sürede attıkları bakış sayıları analiz edildi. Buna göre, mevcut tasarımı kullanarak giriş yapmaya çalışan kullanıcıların, yeni tasarımı kullananlara göre ekranda daha fazla bakış attıkları belirlendi. Mevcut tasarım ekranında ortalama 19.80 bakış atılırken, yeni tasarımda ortalama 14.40 bakış atıldı.

Kullanıcılar ekranda ne kadar fazla bakış atarak işlem yapmaya çalışırlarsa, o kadar daha fazla çaba harcamaktalar. Bakış sayılarına yönelik analizlerde mevcut tasarımı kullanan kullanıcıların ekranda geçirdiği işlem süresi uzun oldu ve kullanıcılar daha fazla bakış atarak daha yoğun çaba harcadılar. Yeni tasarımda ise kullanıcılar daha az bakış atarak ve dolayısıyla daha az çaba harcayarak sisteme giriş yaptılar.

Sisteme Giriş Düğmesinin Fark Edilme Süresi:

Kullanıcıların sisteme giriş yapmak için son veri girişini tamamladıkları andan itibaren giriş düğmesini ilk olarak fark ettikleri süreler analiz edildi. Buna göre mevcut tasarımı kullanarak giriş yapmaya çalışanlar ilk olarak ortalama 0.71 saniyede ilgili düğmeyi fark ederlerken, yeni tasarımı kullananlar ortalama 0.32 saniyede fark ettiler.

Çalışma esnasında alınan geribildirimlere göre, uygulamaların mevcut tasarımı kullananların tamamı, sisteme giriş ekranında bulunan düğme yerleşiminden ve önceliklendirmeden memnun kalmadıklarını ifade ettiler.

Özetleyelim mi?

Bu araştırmada elde edilen bulgular, e-Devlet Kapısı’nın mevcut sisteme giriş ekranında kullanıcıların giriş düğmesini fark etmek, bulmak ve düğmeye tıklamak için daha fazla çaba harcadığını ortaya koyuyor. Araştırma esnasında elde edilen kullanıcı görüşleri de, bu durumu doğruluyor. Buna karşın yeni tasarımı kullananların giriş düğmesini daha hızlı fark ettiklerini ve daha fazla bilişsel yüke sahip olmak zorunda kalmadan daha az efor harcayarak sisteme giriş yapabildiklerini gösteriyor.

Hedef kitlesi milyonlarca kullanıcının olduğu böyle internet sitelerinde yaşanabilecek en küçük verim kayıplarının toplamda oluşturacağı maliyet oldukça yüksek olabiliyor. Ayrıca kullanım esnasında yaşanabilecek kullanıcı memnuniyetsizliklerinin, kurumun imajını ve kullanıcıların kuruma olan bakış açılarını doğrudan etkileyebileceği de unutulmamalı.

Burada bahsedilen araştırmada olduğu gibi tasarımda yapılabilecek küçük ama etkili iyileştirmeler sayesinde kullanıcılarınızın performansını ve sisteminize karşı olan memnuniyetlerini arttırmanız her zaman mümkündür.

Bu yazıda bahsedilen araştırma hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.