EbitDA 101: Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Şirketler, EbitDA değerlerini hesaplarken iki farklı senaryo ile karşılaşabilirler:

Pozitif: Şirket için her şeyin iyi gittiği anlamına gelmeyecektir. (Hesaplamaya dahil edilmeyen harcamalardan dolayı) ancak satın almalarda ve elden çıkarmalarda referans olacaktır. Neden tek başına şirket hakkıda fikir veremeyeceğini yazının ilerleyen bölümlerinde detaylı inceleyeceğiz.

Negatif: Karlılık ve para akışı noktalarında şirketin halletmesi gereken sorunları olduğuna işaret eder.

EbitDA’ya Gelmeden Önce

EbitDA formülüne geçmeden önce EBIT kavramına da kısaca değinmek istiyorum. Earnings Before Interest, Taxes- EBIT (Türkçesi faiz ve vergi öncesi kar) bir şirketin operasyonel kazancından vergiler ve faizler hariç tüm operasyonel giderlerinin çıkarılması ile bulunur. EBIT değeri hesaplanırken, şirketin gider ve gelirleri kayıt ediş şekli önemli hale gelir.

Eğer faizler ve vergiler operasyonel harcamaların dışında tutulduysa formül:

EBIT: Satış (Sales) – Operasyonel Giderler (İnsan kaynağı, yıpranma ve amortisman giderleri, ham madde vs.)

Eğer vergiler ve faizler harcamaların içerisinde kayıt edildiyse formül:

EBIT: (Gelir – Operasyonel Giderler) + Faizler + Vergiler

şeklinde olacaktır.

Bu formülde vergiler kavramının üzerinde biraz durmamız gerekiyor. Neleri kapsadığına dair aklınızda soru işaretleri olabilir. Yukarıda EbitDA’nın en önemli kullanım amaçlarından birisi olarak ortak bir dil oluşturma girişimi olduğunu söylemiştik. Uluslar arası çalışan firmalar farklı ülkelerde aynı işi yapsalar dahi farklı oranlarda ve koşullarda vergilendirmeye tabi olabiliyorlar. Ayrıca bu şirket, ofisinin bulunduğu her ülke için gelir vergisi (veya dengi) ödemekle de yükümlü. EBIT değeri hesaplanacak olan firma bu büyüklükte olmasa bile (ülkemizden örnek vermek gerekirse) çöp, emlak, damga vergisi gibi harcamaları bu başlık altında listelemelidir. Formüldeki vergiler başlığına dair detaylı bilgiyi buradan edinebilirsiniz.

Gelelim EbitDA’ya

Fark ettiğiniz üzere yıpranma ve amortisman giderleri EBIT için harcamalar bölümünde kayıt edildi. Ancak şirketin para akışı hakkında daha net bilgi edinmek için yıpranma ve amortisman giderlerini de operasyonel kazanca ekleyerek EbitDA değerine ulaşıyoruz. Neden mi ekledik?

Öncelikle tanımlarından yola çıkalım. Yıpranma (depreciation), operasyonel süreçlerinize destek olması açısından edindiğiniz ekipmanların zaman içerisinde verimliliklerini ve değerlerini yitirmesidir. Bunun çeşitli sebepleri olabilir. Örneğin teknolojik gelişmeler, sektördeki değişiklikler veya olağan performans kayıpları. Yıpranma masrafları genellikle şirketlerin gelir-gider veya para akış tablosunda gösterilir ve somut kaynaklar için kullanılır. Amortization (Amortisman) ise şirketin soyut varlıklarını belirli bir süre elinde tutabilmesi için harcadığı tutardır. Örneğin ilaç şirketleri için patent, müzik sanatçısı için telif hakkı gibi kalemler amortisman giderleridir. Tıpkı yıpranma gibi amortisman giderleride şirketlerin gelir-gider veya para akış tablosunda gösterilir.

Tanımlarını yaptığımız bu gider kalemlerinin neden hesaplamada hariç tutulduğuna gelirsek, her iki başlığın altında listelenen varlıklar genelde şirketlerin başlangıç aşamalarında edinildikleri ve operasyonel faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli olduğundan şirketin kasasından para çıkışı olarak görülmüyor. O halde EbitDA için formülü yazacak olursak:

Net satış – Operasyonel ve üretim harcamaları= Operasyonel kar
EbitDA: Operasyonel kar + Yıpranma giderleri + Amortisman giderleri + Vergiler + Faizler

Buraya kadar olan kısımı bir örnek üzerinden giderek pekişmesini sağlayalım.

EbitDA Örneği

Taşınabilir vantilatör üretimi yapan Ayaz firması sahibi, şirketini yabancı bir girişimciye devretmenin arifesinde. Ancak karşı tarafın yaptığı EbitDA analizine ve haliyle kendisi için biçilen değere pek inanası gelmiyor. Gelin kendisine yardımcı olalım.

Bu şirketin son 1 yıl içerisinde satışlarından elde ettiği para 360.000 TL.
Satılan ürünler için kayıt ettiği gider kalemleri neredeyse tüm şirketler için ortaklık gösteriyor.

• Ham madde (Materials): 25.000 TL
• İş gücü (Labour): 100.000 TL ve
• Genel masraflar (overhead): 70.000 TL.

Operasyonel harcamalarını ise yıpranma ve amortisman giderlerini dahil ederek kayıt altında tutuyor. Ancak ürün satış ve operasyonel giderleri içerisinde vergiler ve faizler yer almıyor.

• Satış harcamaları: 20.000 TL
• Yıpranma gideri: 30.000 TL
• Amortisman gideri: 5.000 TL.

Bunlara ek olarak senelik 5.000 TL faiz ve 50.000 TL vergi harcaması olduğunu düşünürsek, Ayaz firmasının net geliri senelik 55.000 TL oluyor. (Satış sonucu elde ettiğimiz kazançtan tüm giderleri çıkartarak net geliri elde ediyoruz)

İlk önce EBIT değerini bulmaya ne dersiniz? Hatırlayacağınız üzere EBIT değerini satış sonrası elde edilen paradan tüm operasyonel ve üretim giderlerini çıkartarak buluyorduk. Örneğinimizde EBIT değeri:

Satış Gelirleri – Vergi ve Faiz hariç tüm giderler→ 360.000 TL – 250.000 TL = 110.000 TL.

EbitDA değerini hesaplarken ise yıpranma ve amortisman giderlerini de işin içine katacağız. Bu giderler nasıl hesaplanıyor diye soracak olursanız; Ayaz firması ürettiği vantilatörlerin seri montajı için 450.000 TL karşılığında 15 senelik ömrü olan bir robot satın alsın. Aylık ve senelik muhasebe kayıtlarında yıpranma gideri olarak bu robotun aylık ve senelik kaybedeceği değer yazılır.

Yıpranma gideri: 450.000 TL / 15 = 30.000 TL senelik yıpranma gideri.

Aynı şekilde amortisman gideride ödediğiniz toplam tutarın, elde ettiğiniz ayrıcalığın geçerlilik süresine bölünmesi ile elde edilir.

O halde Ayaz firmasının EbitDA değerini hesaplayabiliriz:

Net satış – Operasyonel ve üretim harcamaları= Operasyonel kar
EbitDA: Operasyonel kar + Yıpranma giderleri + Amortisman giderleri + Vergiler + Faizler

Operasyonel karımızın 55.000 TL olduğu referans noktasından yola çıkarak;
55.000 TL + 30.000 TL + 5.000 TL + 50.000 + 5.000 = 145.000 TL.

Ayaz firmasının EbitDA değeri 145.000 TL olarak hesaplıyoruz. Hesaplamanızda farklılıklar yaşıyorsanız yorum bölümünden veya iletişim sayfamızdan sorularınızı iletebilirsiniz.

EbitDA’nın Karanlık Yüzü

Gelelim bardağın boş tarafına… EbitDA tekniğinin olumlu yanlarının yanı sıra sahip olduğu bazı dezavantajlardan da bahsetmek istiyorum. Şirketin para akışını, pazardaki konumunu ve karlılığını değerlendirirken tek parametre olarak asla ele alınmaması gereken EbitDA tekniği, şirketlerin ve bireylerin farklı muhasebe kayıt tarzları sebebi ile rahatlıkla manipüle edilebilecek yapıdadır. Bu durum şirketi olduğundan daha sağlam ve pozitif para akışına sahipmiş gibi gösterebilir. Manipüle edilebilir oluşu büyük oranda hesaplamanın içine yıpranma ve amortisman giderlerinin de katılmasından kaynaklanmaktadır.

EbitDA’nın evrensel dil oluşturma misyonundan bahsetmiştik ancak evrensel standardı olduğundan söz etmemiz biraz zor. Farklı ülkelerde iş yapan firmaların gelirlerini, satın alma işleminin yapılacağı ülkenin para birimine çevirirken yaşayacağı kayıp/kazanç her iki taraf içinde sıkıntı yaratabiliyor.

EbitDA değeriniz ne kadar düşük/yüksek olursa olsun, çıkarımlar yapmadan önce mutlaka sektör ortalamasına göz gezdirmeniz gerekmekte. Çünkü EbitDA değeri hiç bir zaman tek başına bir sonuç vermez.

Bir diğer önemli noktada vergi ve faizlerin hesaplamaya katılmamasından dolayı kaynaklanıyor. Eğer negatif EbitDA değeriniz varsa hali hazırda problemleriniz olduğu açıktır ancak pozitif EbitDA değeri için tam tersini söylememiz doğru olmayacak. Çünkü vergi ve faiz harcamaları bir şirket için ödemesi zorunlu olan giderlerdir. Bunları ödediğiniz zaman ortaya çıkacak tablo pek iç açıcı olmayabilir.

Özetle:

EbitDA hesaplaması uluslar arası satın alma ve iş yapan firmalar için ortak dil oluşturulması amacı ile sıklıkla kullanılmakta. Şirketin operasyonel verimliliğini ölçmek ve daha sağlıklı bir değerleme yapmak için başvurulan bir teknik olan EbitDA’nın olumsuz yanlarıda mevcut. Gerekli titizliliği ve şeffaflığı gösterdiğiniz takdirde özellikle yatırımcılar ile ilişkinizi kolaylaştıracak olan bu tekniğin faydalı olması dileği ile yazımı sonlandırıyorum.

Herkese başarılar!