Ercan Altuğ Yılmaz, oyunlaştırma tasarımının en önemli metodolojilerinden biri olan Player's Journey hakkında bilinmesi gerekenleri örneklerle aktarıyor.
22 Kasım 2018’de Amerika Birleşik Devletleri’nin Utah eyaletinde çift motorlu küçük bir uçak izinsiz bir şekilde kalkış yapmış, olası terör saldırısından ötürü tüm şehri alarma geçirmişti. Olay, uçağın otobana inmesi ve uçaktan 10-12 yaşlarında 2 afacan çocuğun çıkmasıyla daha da ilginç bir hal almıştı. Amerikan kamuoyunu uzunca süre meşgul eden olayda çocukların uçaklara meraklı olmasından öte, bir uçağı uçurabilecek ve dahası indirebilecek kadar deneyimi nasıl kazandığı, aileleriyle yapılan araştırmalarda ortaya çıktı: Çocuklar sıkı bir Microsoft Flight Simulator oyuncusuydu.
Yetişkinlerin sertifikasyon programlarında aylarca süren bir deneyimi oyunlarla günler içinde öğrenebilen bu yaramaz ufaklıklardan acaba ne dersler çıkarabiliriz? Oyun deneyimi ve oyuncunun yolculuğu norm olarak geleceğin deneyim modeli olabilir mi?
Dijital oyun sektörü 2020 pandemi sürecinde birçok kaynağa göre altın çağını yaşadı. %130 büyüyen sektör zaten müzik ve sinema gibi eğlence sektörlerinde 6 katından daha fazla bir büyüklükte. Bu müthiş bir güç ve bu gücün sağladığı destekle geliştirilen konsol oyunları ve mobil oyunlar inanılmaz deneyim tasarımlarına imza atıyorlar. Bu deneyimler bizi, gelecekte kurumların oyunlaştırma modeli normları olarak olarak ele alacakları bir döneme itecek. Evet, bir kurumun “Kafa Topu” gibi bir oyunla işe alım yapmasından bahsetmiyorum ancak varolan dijital platformlardaki sıkıcı, uzun ve fonksiyonsuz iş başvuru formlarını tasarlayan tasarımcılarının, bu dijital oyunlardaki “ilerleme oyun mekaniklerinden” öğreneceği, Utah’lı 2 afacan çocuğu örnek alması gereken çok şey var.
Bu içerik ücretsiz!
Okumaya devam etmek ve SHERPA Blog okuru olmak için aşağıdakilerden birini seç. Her hafta yenileri eklenen yüzlerce içeriğe ücretsiz ve sınırsız eriş.
Yale Profesörü Edward Tufte, “Müşterilerine kullanıcı diyen sadece iki sektör var: Yasa dışı uyuşturucu ve yazılım sektörü” dediğinde oldukça tepki çekmişti. Kullanıcı deneyimi, özünde uygulamayı değil kullanıcıyı merkeze koymasından ötürü tasarımı bir yaklaşım. Sorun belki de “kullanmak” fiili yerine kullanıcının oyunlardaki gibi gönüllü katılacağı “oynamak” fiilini tercih etmekten kaynaklanıyor olabilir. Apple iOS kalibrasyon ekranı bunun en somut örneklerinden biri. Soldaki standart “kullanıcı deneyimini” müşterilerine sunduğunda Apple oldukça zorlandı, ancak sağdaki kırmızı toplu ekranla hali hazırdaki “pinball” (tilt) tarzı oyunlardan bu harekete alışık kullancılar, kalibrasyon işlemini (%60 gibi bir başarı oranıyla) zorlanmadan ve tek seferde gerçekleştirdi.
The Player’s Journey (Oyuncunun Yolculuğu), Macar psikolog Mihaly Csikszentmihalyi’nin “Akış Teorisi” üzerine geliştirilmiş. Mihaly meşhur teorisinde derki, insanoğlu doğası gereği bir şeyi deneyimlerken yeteneklerine göre optimum bir dengede ilerlerse akışa girer, odaklanır, zaman ve mekan gibi detayları unutur. Portre çizecek kimse önce fırça darbeleriyle başlar, enstrüman çalacak basit notaları çıkartmayı başararak daha zor melodileri deneyecektir, yabancı bir dil konuşmak isteyen önce kelime ezberleyerek ses çıkarmaya çalışır der. En büyük akış sanat ve spor oyunlarında vardır diye de ekler. “Hayatımda en ‘akışta’ gördüğüm insan cerrahlar olmuştur” demiştir — temel ihtiyaçlarını saatlerce erteler ve hayat kurtarmak için ameliyattan ayrılmazlar.
Player’s Journey için optimum akış deneyimini tasarlamak
Mihaly’nin deyimiyle “Optimum Akış Deneyimi”ni sağlamak için aşamalara dikkat edelim. “Player’s Journey”, önce Discovery (Keşfetme) aşamasını öneriyor. Olmazsa olmaz değil ama FIFA oyununun posterinde kim olduğunu ve ne zaman yayınlanacağını öğrenmekten tutun da, bir araba alacaksanız onun deneme sürüşüne katılmak bile bu adımda gerçekleşiyor. İkinci aşama, yani Onboarding (Başlangıç). Burada da oyunlar gibi çok çok küçük adımlara ihtiyaç var ki oyuncu akışta “Ben bu oyunu oynayabiliyorum!” diyebilsin. 3. aşama, yani Habit-Building (Alışkanlık Geliştirme) aşaması, bu basit görevlerden sonra artık her şeyi kullanabileceğimiz büyük rekabetlerin ve kapışmaların bulunduğu aşama. En sonunda da Mastery (Uzmanlık) aşamasında artık uygulamaya ihtiyacımız olduğunda açtığımız, ancak başka kullanıcılara tavsiye ettiğimiz ve onları yenmekten değil onlara destek olmaktan keyif aldığımız aşamaya geliyoruz. The Sims, Rock Band, Happifier gibi oyun ve oyunlaştırmaların yaratıcısı Amy Jo Kim deneyimi sadece “Player’s Journey” üzerinden iyileştirdiklerini paylaşıyor.
Akış tasarımı örnekleri
Hemen somut örneklerden yola çıkacak olursak, bir video eğitim portalında ilk başta gösterilen videolar Keşif aşamasının öğeleridir. Videoyu izlemek Başlangıç, en çok video izleyen olma ve kendi en çok izlediği gün rekorunu kırma ise Habit Building (Davranış) aşamasındadır. En sonunda da video önerme, üretme, paylaşma, kullanıcı getirme gibi davranışların yer aldığı “Uzmanlık” aşaması gelir.
Oyunlaştırılmış eğitim uygulaması Duolingo bu mantıkla “Onboarding” ekranında sizden bir söz alıyor, her gün size bu sözü hatırlatıyor.
Duolingo, seri aktivitelere karşılık “Serici” rozeti verirken Snapchat, emojilerin gücüne başvurmuş. Her gün mesajlaştığınız arkadaşlarınızı sıralıyor ve yanlarına kaç gündür yazıştığınızı da “alev emojisi”nin yanında rakamlar ile veriyor. Muazzam ve kaybetmek istemeyeceğiniz bir emoji, zira diğer bu emojiyi alamıyorsanız arkadaşlığınız sorgulanır 🙂
Duolingo
Snapchat
Uzmanlık seviyesinde basit anlamda uygulamaya ya da uygulamadaki kullanıcılara yardım edecek deneyimler eklenmelidir. Yeni bir harita tasarlama ya da fikir önerme gibi. Aşağıda gördüğünüz örnekte, bir soru-cevap uygulamasında sorulan soruların bazılarınının, kullanıcılardan en üst seviyeye gelmiş olanların adıyla gelmesi ya da Yemeksepeti web sitesinde sipariş verdiğiniz anda ekranda beliren mahallenizdeki “Lezzet Muhtarınız” ibaresi gibi.
“Hayat, yolculuğun kendisidir.” cümlesi, ilk duyduğumda bende ciddi bir aydınlanma yaşatmıştı. Yolculuk derken sadece fiziken yollara düşerek yaptığımız yolculukları değil, içimize yaptığımız türlü türlü yolculukları da kast ediyorum. Yolculuklarımızın Oyuncunun Yolculuğu akışında olması ve bu makalenin de bu yolculuğun duraklarından biri olması dileğiyle.
