Dolayısıyla, yazılım geliştiricilerin tasarım tercihleri, günlük hayatta veya iş yaşantımızda kullandığımız uygulamalardaki ekran tasarımlarında karşımıza çıkabiliyor. Sadece bu durum bile geliştiricilerin tasarım tercihlerinin belirlenmesinin ne kadar önemli olduğunu göstermesi açısından yeterli sanırım. Bu yazıda, yazılım geliştiricilerin tasarım tercihlerini görev aldıkları projelerin nasıl şekillendirdiğini analiz eden bir araştırmadan bahsedeceğim.
Yöntem neydi?
Araştırmada kamu ve özel sektör tecrübesi olan ve ekran tasarımı ve kullanılabilirlik konularında herhangi bir eğitim almamış 73 yazılım geliştirici yer aldı. Yaş ortalaması 28 olan katılımcıların yazılım projesinde görev alma tecrübesi ortalama 7 yıldı. Neredeyse tamamına yakını (%93) işletim sistemi olarak Windows kullanırken sadece %5’lik bir kısım Mac OS kullandığını söyledi. Katılımcılar yazılım geliştirme yaşam döngüsü (SDLC) içerisinde farklı evrelerde devam eden 5 farklı büyük ölçekli yazılım projesinde çalışan kişilerden oluşmaktaydı. (Büyük ölçekli yazılım projeleri, içerisinde çok sayıda geliştirici barındıran ve ortalama 4-5 yıllık bir yaşam döngüsüne sahip projelerdir.)
Katılımcılara ekranda hata mesajlarının gösterimine yönelik tasarım tercihlerinin sorulduğu görsel bir anket verildi ve sonrasında kendileriyle yarı-yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirildi. Ayrıca, katılımcıların görev aldığı projelerin demografik özellikleri (örneğin personel yapısı, proje süresi, proje evresi vb.) de incelendi. Burada amaç, yazılım geliştiricilerin tasarım tercihlerini inceleyerek, çalıştıkları projelerdeki farklı dinamiklerin tercihlerini nasıl şekillendirdiğini analiz etmekti.
Sonuç ne çıktı?
Araştırmada yer alan yazılım geliştiricilerin hata mesajlarına yönelik tasarım tercihlerini başka bir yazıya bırakıp, bu tercihlerini şekillendiren faktörleri analiz etmeye başlayalım.
Elde edilen bulgulara göre görev aldıkları projelerin uzunluğu (proje süresi) geliştiricilerin tasarım tercihlerini şekillendiriyor. Uzun süre aynı proje içerisinde görev alan geliştiriciler, hata mesajlarının tasarımına yönelik benzer tercihlerde bulundular. Bu da kendi projelerinin ekran tasarımlarında ortaya konulan yaklaşımları benimsediklerinin ve kendi tasarım tercihlerinde de benzer yaklaşımları tercih ettiklerinin bir göstergesi olabilir.
Ayrıca projeye en başından itibaren dahil olan yazılım geliştiricileri ortak bir tercih belirtirken, projeye sonradan dahil olan geliştiriciler, proje genelinden farklı tercihler ortaya koydular. Dolayısıyla, proje ekibinin uzun yıllar bir arada çalışmasının, benzer tercihlere sahip olmalarını da beraberinde getirdiği söylenebilir.
Görev alınan projenin yazılım geliştirme yaşam döngüsü içerisinde hangi evrede olduğu da yine geliştiricilerin tasarım tercihlerinde belirleyici oldu. Örneğin gereksinimlerin toplandığı analiz aşamasında veya mimari tasarım aşamasında bulunan projelerde çalışan geliştiricilerin hata mesajlarının tasarımına yönelik farklı tercihlere sahip oldukları görüldü.
Özellikle yeni başlayan projelerde ekran tasarımına yönelik çalışmaların henüz başlamamış olması, bu tür projelerde ortaya konulan tasarım tercihlerinde önemli farklılıkların oluşmasına neden olabiliyor. Buna karşın, geliştirme aşaması ve sonraki evrelerde bulunan projelerdeki geliştiriciler birbirlerine yakın tasarım tercihlerinde bulundular. Bu sonuç aslında, yazılım geliştiricilerin tasarım tercihlerinin görev aldıkları projelerde şekillendiğini de ortaya koydu.
Bütün bunlardan bağımsız olarak projelerde bulunan deneyimli/yeni başlayan yazılım geliştiricilerinin yoğunluğu tasarım tercihlerini etkileyen faktörlerdendi. Proje ekipleri içerisinde yeni işe başlayan yazılım geliştiricilerin çoğunlukta olduğu durumlarda benzer tasarım tercihleri ve ekip içerisinde daha fazla uyum ön plana çıkarken, tecrübeli yazılım geliştiricilerinin ağırlıklı olduğu yazılım projelerinde ise hata mesajlarının tasarımına yönelik daha az uzlaşma ve daha farklı tercihlerin olduğu görüldü. Bu da yazılım geliştiricilerin tecrübe kazandıkça ve proje deneyimleri arttıkça ekran tasarımlarına yönelik “kendi doğrularının” oluşmaya başladığını ve bu doğrularını ekran tasarımında görmek istediklerini ortaya koydu. Dolayısıyla, yeni başlayan yazılım geliştiricilerin tasarım tercihlerinin oluşmasında, görev aldıkları projelerdeki deneyimli geliştiricilerin “kendi doğrularının” da etkili olduğu görüldü.
Özetleyelim mi?
Yazılım geliştirme dünyasında kullanılan teknolojiler çoğu zaman geliştiriciler için kendilerine sunulan hazır bileşenleri ekrana sürükleyip bırakarak kodlama kolaylığı sağlıyor. Maalesef bu durum özellikle küçük ve bazı orta ölçekli yazılım firmalarının tasarımı geliştiricilere teslim etmelerine neden oluyor. Tasarımı sadece hazır bileşenlerin ekranda nereye konumlanmaları gerektiğinden ibaret olarak düşünmek bu konuda yapılan en büyük hatalardan.
Unutulmamalı ki; kullanıcıya sunulan her uygulamanın mutlaka görsel tasarım konusunda uzman ellerden çıkmış olması ve geliştirilen sistemlerin kullanıcı deneyimi aktiviteleri dikkate alınarak canlı ortama aktarılması çok önemli. Daha işin başında bulunan ve bu konularda yetkinlik kazanmak isteyen firmalar için en kritik adım ise; kendi süreçlerine kullanıcı deneyimi aktivitelerinin nasıl entegre edileceğine yönelik danışmanlık almaları olacaktır. Bununla ilgili olarak şu yazıyı okumanızı tavsiye ederim.
Bu araştırmada elde edilen bulguları kısaca özetleyecek olursak, yazılım geliştiricilerin tasarım tercihlerini aşağıdaki faktörlerin şekillendirdiği söylenebilir:
- Projede çalışılan süre
- Uzun süre aynı projede çalışmak benzer tasarım tercilerinde bulunmayı beraberinde getiriyor.
- Projeye dâhil olunan evre
- Uzun yıllar bir arada bulunan proje ekipleri benzer tasarım tercihlerinde bulunuyorlar.
- Projenin içinde bulunduğu evre
- Analiz ve mimari tasarım evrelerinde farklı tasarım tercihleri ortaya çıkarken, geliştirme ve sonraki aşamalarda benzer tercihler ortaya çıkıyor.
- Projede çalışan deneyimli/yeni başlayan geliştirici yoğunluğu
- Deneyimli yazılım geliştiricileri kendi doğrularını oluştururken, ekran tasarımlarını sadece bu doğrulara göre şekillendirmeyi tercih ediyorlar.
Bu yazıda bahsedilen araştırma hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
