Kurmaca Tasarım nedir?

Kurmaca Tasarım (Design Fiction), tasarlanan eserlerle anlatılan spekülatif ve genellikle kışkırtıcı senaryolar yaratarak olası gelecekleri keşfetmeyi ve eleştirmeyi amaçlayan bir tasarım pratiğidir. İlk kez 2005 yılında Hugo ödüllü bilimkurgu yazarı Bruce Sterling’in imzasıyla yayımlanan Shaping Things adlı çalışmada dile getirilmiştir.

Hollywood özelinde bilimkurgu sineması ile gerçek hayattaki bilimsel çalışmaların ilişkisi üzerine araştırmalar yapan David A. Kirby, kurmaca tasarım tanımlanırken sıklıkla kullanılan “diegetic prototype” kavramını ortaya atan ilk kişidir.

Kirby uzun yıllar süren çalışmalarında filmlerin kurgusal dünyalarının, geliştirilmekte olan  bilimsel ve teknolojik gelişmeler için bir laboratuvar görevi üstlendiğini gözlemler. 2011 yılında yayımladığı Lab Coats in Hollywood adlı kitabında ise, gelecek teknolojilerin sinematik tasvirini bir prototipleme türü olarak ve “diegetic prototype” adıyla ele aldı. “Anlatı” anlamındaki diegesis kelimesinden yola çıkarak anlatısal prototip olarak tanımlayabileceğimiz bu prototip türü, aslında kurmaca tasarım (design fiction) çalışmalarının çıktılarını tanımlar.

Bir işin kurmaca tasarım (design fiction) olarak tanımlanması için o amaçla yapılmış olması şart değildir. Teknoloji ve yarattığı etkiyi odağında tutarak yapılan her spekülatif iş bu tanıma uyabilir. Örneğin en başarılı örneklerden biri olarak gösterilen bir kısa film olan Sight, aslında bu amaçla yapılmış bir çalışma değildir.