Her yazı tipi farklıdır. Elinizdeki içerik, ekleyeceğiniz alana doğru bir şekilde oturmuyorsa eğer, yazı tipi ölçümlerini manuel ayarlayın. Burada önemli olan okuyucuya rahat bir okuma deneyimi sunmak ve gözüne doğru görünmesidir.
Her yazı tipi farklıdır. Elinizdeki içerik, eğer ekleyeceğiniz alana doğru bir şekilde oturmuyorsa, yazı tipi ölçümlerini manuel ayarlayın. Burada önemli olan okuyucuya rahat bir okuma deneyimi sunmak ve gözüne doğru görünmesini sağlamaktır.
Okunabilirlik, yazı karakterlerinde, sözcüklerde, kitap sayfalarında, afişlerde, işaret levhalarında ve daha bir çok formda, aranılan kaliteyi ifade etmek için kullanılan bir deyimdir. Dizgi, sayfa tasarımı, espas gibi unsurlarla, yani sayfanın tümü ile sağlanan göreli kolaylıktır. Bir şeyi okunabilir olarak tasvir ettiğimizde, onun; okuyucuları tarafından, öngördüğümüz koşullar altında okunabilecek olduğunu ifade ederiz.
Tasarımcı, bir şeyi okunaklı hale getirmek için “neyin” okunacağını, “niçin” okunacağını, “kim” tarafından, “ne zaman” ve “nerede” okunacağını bilmek durumundadır. “Nerede?” sorusu, insanın okuması için belli bir ışık kaynağı gerektiği düşünülürse, ışığın yeterliliğini ve kalitesini de içermektedir. Işığın göze ve okunacak materyale ulaşma yolu, bu materyalden yansıması, okuma açısı ve uzaklığı tasarımcının çalışmalarını etkileyecek faktörlerdir.
Okunabilirlik, kitap tasarımında, dergilerde, gazetelerde, otoban veya caddelerde kullanılan işaret levhalarında, neon ışıklı tabelalarda ya da filmlerde, okunacak harfler aynı olsa bile farklı tekniklerle sağlanmak durumundadır. Bu nedenle bir şeyin okunabilirliğini değerlendirmek için amacının bilinmesi şarttır.
Bu içerik ücretsiz!
Okumaya devam etmek ve SHERPA Blog okuru olmak için aşağıdakilerden birini seç. Her hafta yenileri eklenen yüzlerce içeriğe ücretsiz ve sınırsız eriş.
Bir sayfa yapısına net bir fikir vermek için, tipografik hiyerarşiyi kullanmak
Bir ders kitabı düşünün. Sırasıyla, bölüm başlıkları birincil olarak ön planda ve belirgindir. Sonrasında ikincil alt başlık ve gövde metni onu takip eder. Mecramızın bir tasarım veya Word belgesi olması bunu değiştirmez. Aynı ilkeler geçerlidir.
Hiyerarşi tanımlamak için birkaç basit adım
Gövde metni: okumak için rahat olana kadar ya da metin boyutunu artırmak veya azaltmak. Bu yazı için 22pt olarak ayarlayın.
Ana başlık: gövde metninden daha büyük olacak şekilde, 40-44pt arasında kullanın.
İkincil başlık: 28-34 arasında kullanın.
Paragraf aralığı (Paragraph spacing)
Paragraf aralığını ayarlamak çok basittir.
Gövde, metne eşit olmalıdır. Bu yüzden gövde metni 16pt ise paragraf aralığı, çoğu durumda 16pt olmalıdır.
Satır aralığı (Line spacing)
Satır aralığı metin boyutunun % 120-160 arasında ayarlanmalıdır. Metin ne kadar küçükse, nefes alacak şekilde her kelimeye yer vermek gerekmektedir.
Gövde metni 22pt ise, bu metnin satır yüksekliği 26-35pt arasında olmalıdır.
Metnin her satırını okumak ve daha rahat hale getirmek için, önce ölçü birimini ayarlamak gerekir.
Bir metnin satır uzunluğu, ölçüsüdür. Ideal satır başına karakter sayısı 65-75’tir.
Ölçü, gövde metninin alanına veya alt başlıkların genişliğine göre tanımlanmış olmalıdır.
Böylece, her satırın daha rahat okunmasını sağlamak amacıyla, uzunluk ölçüsü daha dar hale getirilmiştir.
Nihai sonuç
Bu adımlar uygulanarak, okunabilirliK aşağıdaki örnekteki gibi artırılabilir.
Tipografik tercihlerde okunabilirlik açısından dikkat edilmesi gereken unsurlar
Yazının fazla daraltılmış (condensed) olması, harflerin birleşmesine, iç boşluklarının zayıflamasına neden olur. Fazla genişletilmesi (extended) ise her bakışta okunan sözcük sayısını düşürecek, okuma süreci uzayacaktır.
Tasarımda satır uzunlukları sorun yaratabilir. Satırlar çok kısa ise göz hareketi sıkça kesilir; çok uzun olunca da, gözün alt satır başına geçmesi, doğru tarama yapması zorlaşır; göz satır atlar ya da aynı satırı tekrar okur. Uzun bir satır, okumadaki sürekliliği engeller.
Satırlar arasındaki beyaz boşluk, sözcükler arasındaki boşluktan fazla olmalıdır.
Satırlar arası boşluğun aşırı olması, metnin leke etkisini, kontrastını azaltır, daha yumuşak görünümlü yapar.
Yazı ve görüntüyü gösteren şey boşluktur. Fazla boşluk, dinlendirir, rahat algılama sağlar. Az boşluk ise karmaşa yaratır, algılamayı güçleştirir.
Yazı alanına çok yaklaşmış görsel öğeler, hem yazının hem kendinin hem de görsel öğenin algılanmasını zorlaştırır. Okuyucunun dikkatini dağıtır. Yazı ve resim alanları arasındaki kenar boşlukları önceden saptanmalıdır.
Resimlerin, metni ikiye bölmesi zorunluysa, tümceyi değil, paragrafı bölmesi tercih edilmelidir. Basiti karmaşık hale sokmak hiç de zor değildir. Bunların çok sayıda örneğini görmek mümkündür. Önemli olan karmaşığı basitleştirmektir. Yalın, anlaşılır bir tasarımın beğeni şansı daha yüksektir.
Makalenin derlenmesinde invision.com’dan ve Engin Uğur’un yazısından yararlanılmıştır.
