Şimdi, ya küçükken ya da şu anda mobil cihazınızda veya oyun konsolunuzda oynadığınız bir oyunu düşünmenizi istiyorum. Bazı noktalarda çok keyif alsanız da bazen çok sinirlendiğiniz, hatta bırakmak istediğiniz anlar oldu değil mi? Oyunların sadece pozitif duygularımızı değil, azlık, kaçınma, bilinmezlik gibi negatif duygularımızı da doğru dengeyle tetikleyerek bizi motive ettiğini fark ettiniz mi?
Hollandalı fotoğrafçı Philip Toledano, aynı dijital oyunu oynayanları fotoğraflamış. Gördüğünüz gibi bir oyunda sadece mutlu olmuyor; tiksiniyor, sinirleniyor, kızıyoruz ama sonunda da çok keyif alıyor, eğleniyor ve en önemlisi bir çok deneyimle öğreniyoruz.
Philip Toledano, dijital oyunlar oynayan oyuncuları fotoğraflamış.
Grafik tasarımı gerçekten çok çekici arayüze sahip olmasa da (hatta Minecraft gibi 8 bit olsa dahi) bazı oyuncularda müthiş bir motivasyon yaratan ve çok uzun süreler keyifle oynanan oyunlara karşın, bazı tasarım stüdyolarında yıllarca geliştirilmiş oyun ve oyunlaştırma uygulamaları çok kısa bir süre sonra rafa kaldırılabiliyor.
Peki bu işin sırrı nedir? Pırıltılı rozetler, renkli temalar ve eğlenceden ötesi ne olabilir?
Bu içerik ücretsiz!
Okumaya devam etmek ve SHERPA Blog okuru olmak için aşağıdakilerden birini seç. Her hafta yenileri eklenen yüzlerce içeriğe ücretsiz ve sınırsız eriş.
Duolingo aynı oyun mekanikleriyle dil eğitimini sadece video izlemekten oyunlaştırılmış bir deneyime nasıl taşıdıysa, Uber şoförleri de benzer şekilde Uber uygulamasını araç sürmezken bile olası fırsatları yakalamak ve seviyelerini kaybetmemek için devamlı kontrol etme ihtiyacı duyuyor.
Snapchat uygulaması, kullanıcıların her gün snap atması için çıkardığı alev emojili Snapstreak (SnapSerisi) mekaniğinin kullanıcılarında uygulamayı her gün kullanmak yönünde müthiş bir değişime nasıl neden oldu? Sadece rozetler, puanlar mı? Gelin, size bir de başarısız hikayeyle örnek verelim.
Disneyland, Hilton oteli çalışanları için büyük bütçeler ödeyerek satın aldığı ekranlarda hem bir bilgi yarışması hem de çalışanların vardiya yönetimini iyileştirmek için otelde geçirilen süreleri yansıttığı bir ‘liderlik tablosu’ yayınladı. Bu tablo üzerinden hiç bir ödüllendirme de vaat etmedi — sadece tüm personel alanlarında, çalışanların o gün vardiyada geçirdiği süre ve bilgi puanlarını fotoğraflarıyla gösterdi.
İlk başlarda oldukça pozitif geri bildirimler alınırken, zamanla öğle aralarında vardiyasını bırakmayan, var olan vardiyasını yavaşlatıp mesaiye kalarak daha çok süre yapmak isteyen ve tatil günlerinde bile çalışmak isteyenler ortaya çıkmaya başladı: tek amaç, liderlik sıralarında en üstte gözükmekti. Hilton otelleri, bu ekrandan vardiya sıralamasını kaldırarak sadece iletişim amaçlı bilgi yarışmalarına devam etti.
Oyunlaştırma tasarımı çok basit ve hatta eğlenceli gözüken, ancak arka planda insan psikolojisinin yer aldığı kullanıcı odaklı çok güçlü bir motivasyonel tasarım modelidir. Bunu hesaba katılmadan puan, rozet, liderlik tablosu gibi bol bol ödül dağıtılan oyun mekanikleriyle çalışmayan örnekler gün geçtikçe artıyor fakat hayatımızda hedeflediğimiz bir davranışı kazanmamıza yardımcı olacak oyunlaştırmalar oldukça az sayıda. Bunun en önemli nedeni, oyunlaştırmayı sadece puan, rozet, liderlik sıralaması gibi mekaniklerle bir tek pozitif duygularla ödüllendirme gibi düşünmek. Bu konuyu birazdan detaylandıracağım.
Octalysis Modeli nedir?
Octalysis Modeli
Tayvan asıllı Amerikalı Yu-kai Chou isimli bir oyunlaştırma uzmanı, tüm oyun mekaniklerinin aslında insanın 8 temel duygusunu tetiklediğini belirtmiş ve bu modele Octogen ve Analysis kelimelerinin birleşimi olan Octalysis Modeli adını vermiş. Bu 8 temel duygu şunlardan oluşuyor: Anlam, Başarmak, Sahiplik, Güçlenmek, Sahiplik, Kaçınma, Sosyal Etki, Azlık ve Belirsizlik. Chou, bu 8 temel duygunun da başarılı oyun ve oyunlaştırmalar da çok dengeli kullanıldığını belirti.yor Örnek vermek gerekirse:
1 ürün sattın 10 puan kazandın (Güçlenmek),
10 ürün daha satarsan ‘Ürün Cambazı’ rozeti alırsın (Sahiplik),
Ancak bu rozeti ay boyu korumak için bu üründen her gün satmaya devam etmelisin (Kaçınma).
Bu modelde üstte yer alan pozitif duygular oyuna katılımımızı sağlarken, alttaki negatif duygular da oyunda kalmamızı sağlıyor. Sol taraf, daha çok analitik zekamız ve sol beynimizle oyuna katkı sağlamamızı, sağ taraf ise daha çok sağ beynimizi kullandığımız, sosyallik gibi değerleri temsil ediyor.
Birkaç örnek
Örnek vermek gerekirse; Booking.com‘da karşımıza çıkan “Bu fiyattan siz Ginue üyelerine son 3 oda” mesajı, belli bir seviyeye sahip kullanıcılarda hem sahiplik hem azlık duygusunu, Yemeksepeti’nin Joker uygulamasında verilen “Size özel 3 dakika geçerli %50 indirim” mesajı ise hem süreden dolayı kaçınma hem de indirimi kazanma duygularını tetiklemekte. Şirketin çalışan portalındaki eğitimleri ilk tamamlayan ve anketlerin tümünü dolduranlar için ödül kataloğuna onların seviyesine özel (sahiplik) yeni ve sürpriz bir ödül (bilinmezlik) eklenmesi ve bildirimlerde karşımıza çıkanbaşarmayı tetikleyici “sana özel ödül için tıkla ve kazan” mesajları gibi birçok örnekten söz edebiliriz. Bir çok kurumun başvurduğu çark çevir, salla kazan, süpür götür vs. benzeri uygulamalar istatistiksel olarak çalışsa da oyunları ve oyunlaştırma tasarımını bunlardan ibaret sanmak ne yazık ki en hafif deyimle kolaycılık olacaktır.
Yukarıdaki şema, oyunlaştırma tasarımında Octalysis Modeli’nde gördüğümüz “puan”, “rozet” gibi meşhur olmuş oyun mekaniklerinin yanı sıra avatar, meydan okuma, söz verme, takım kurma, seri koruma,ilk kez yapma, oylama, takas, bağış gibi 100’den fazla oyun mekaniğinin bağlı olduğu 8 temel duygusunu görselleştiriyor. Siz de tasarımlarınızda bu 8 temel duyguyu dengeli biçimde ekleyerek oyunların ve oyun mekaniklerinin gerçek gücünden faydalanabilirsiniz.
Deneyim tasarımı yaparken oyunların gücünden yararlanın; böylece siz de eğlenin oyuncularınız da eğlensin.
Bonus
yukaichou.com/octalysis-tool/ adresindeki online Octalysis Modeli aracını kullanarak, uygulamanızdaki mekanikleri girebilir ve denge diyagramını oluşturmasını sağlayabilirsiniz. Dilerseniz, bu diyagramı benimle e-posta ile veya sosyal medya üzerinden paylaşarak, kişisel önerilerimi de alabilirsiniz.
