Erişilebilirlik odaklı kullanıcı deneyimi tasarımı için sosyal ihtiyaçları anlayın

Çevirmenin notu: Bu çeviride, makalenin orijinalindeki engelli bireyler (people with disabilities) kavramı yerine —yazar belirli bir engellilik durumunu işaret etmedikçe ve anlam kaybı yaratmayacak şekilde— hem daha kapsayıcı olması hem de PFL (people-first language) yaklaşımına uygunluğu nedeniyle özel gereksinimli bireyler (people with special needs) kavramı tercih edilmiştir.

Özel gereksinimli bireyler dünyanın en büyük kullanıcı gruplarından birini oluşturuyor

2011 yılında Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan bir rapor, dünyada 1-1,3 milyar özel gereksinimli birey olduğunu tahmin ediyordu. Bu sayı, 2014’teki Çin nüfusu (1,39 milyar) ile aynı ve yine 2014’teki ABD nüfusunun yaklaşık dört katı (318,9 milyon). Aslında özel gereksinimli bireyler dünyadaki en büyük azınlık grubu.

Özel gereksinimler doğuştan ya da yaş almaya bağlı olabileceği gibi, bir kaza veya bir sağlık sorunuyla ilgili olarak da gelişebilir. (Araştırmalara göre) 70 ve üzeri yaştaki insanlar, özel gereksinimli bireyler olarak ortalama sekiz yıl geçiriyorlar. İkinci Dünya Savaşı’nı izleyen yıllarda (1946 ile 1964 yılları arasında) doğan Baby Boomers jenerasyonunun üyeleri yaşlanırken erişilebilir dijital çözümlere olan ihtiyacın da arttığını görüyoruz.

Erişilebilirlik odaklı düşünmeye başlamak için personaları kullanabiliriz

Personalar, kullanıcı deneyimi tasarımı projeleri için temel dayanaklardır. Erişilebilirlik odaklı tasarım düşüncesini UX tasarımı sürecine dahil etmek istiyorsak bunun için en iyi yöntem, özel gereksinimli birey personasına sahip olmaktır.

Amerika Birleşik Devletleri’nin önde gelen ulusal halk sağlığı kurumu Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne (Centers for Disease Control and Prevention—CDC) göre, özel gereksinimli bir bireyin zorluk yaşadığı bağlamlar şöyledir:

• Görme
• Hareket
• Düşünme
• Hatırlama
• Öğrenme
• İletişim
• İşitme
• Akıl sağlığı
• Sosyal ilişkiler

Şimdi gelin, özel gereksinimli birey personaları için 3 örnek inceleyelim:

1) Görme yetersizliği

Diyabet nedeniyle görme kaybı yaşayan, 60 yaşında, emekli bir kadın — bu bireyin yetersizliği hastalık ve yaşla ilişkilidir.

2) Fiziksel yetersizlik

Multipl Skleroz (MS) nedeniyle ellerinde kas güçsüzlüğü olan, 22 yaşında, üniversite öğrencisi bir erkek.

3) Bilişsel yetersizlik

Yaklaşık iki yıl önce ABD’ye göç etmiş 45 yaşında bir kadın — İngilizce bu bireyin ikinci dilidir ve bu dilde okuyup yazarken (ana dili İngilizce olanlara göre) daha fazla zamana ihtiyacı vardır.

Gördüğünüz gibi, personamıza bir özel gereksinim eklemek, kullanıcı deneyimi tasarımında erişilebilirlik odaklı düşünmeyi kolaylaştırıyor. Makalenin devamında, farklı engellilik modellerine ve bunların kullanıcı deneyimi tasarımcıları olarak bizim üzerimizdeki sosyal etkilerine değineceğiz.

Engelliliğin toplumda nasıl algılandığını anlamak için 2 model

Engelliliğin tanımı, tanıma referans alınan engellilik modeline göre değişir. Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Michigan Engelli Hakları Koalisyonu (Disability Rights Coalition) dokuz farklı engellilik modeli listeler. Bu yazıda, öne çıkan iki modele değineceğiz: Engellilikte Medikal Model ve Engellilikte Sosyal Model.

Engellilikte Medikal Model: Engelliliğin nedeni olarak birey

Engellilikte Medikal Model, sorumluluğu özel gereksinimli bireye yükler. Bu modelde problem veya problemin sahibi bireydir. Engellilikte Medikal Model serttir. Özel gereksinimli bir bireyi tanımlamak için “anormallik”, “yetersizlik” ve “dezavantaj” gibi anahtar kelimeler kullanır. Engellilikte Medikal Model, tıp dünyasının, normal işleyen bir kişi olmak için tedavilere veya düzeltmelere ihtiyaç duyulduğu görüşünü uygular.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 1980 yılında “Bozuklukların, Yetersizliklerin ve Engellerin Uluslararası Sınıflandırması” isimli bir kılavuz yayınladı. Bu kılavuzun amacı, hastalıkların sonuçlarını ve bireylerin yaşamlarındaki etkilerini sınıflandırmaktı. Çalışma, engelliliği tanımlamak için medikal modeli referans aldı.

Kılavuza göre, özel gereksinimli bireyler için hastalıkların ilerleyişi ve tanımları:

Belirtmeye gerek dahi yok ancak; bu yaklaşım bir kişiyi tanımlamak için “anormallik”, “yetersizlik” ve “dezavantaj” gibi anahtar kelimeler kullanması nedeniyle epey sert. Engellilikte Medikal Model, tıp dünyasının kabul ettiği şekilde normal işleyen bir kişi olmak için tedavilere veya düzeltmelere ihtiyaç duyulduğu görüşünü uygular ve sorumluluğu özel gereksinimli bireylere yükler.

Engellilikte Sosyal Model: Engelliliğin nedeni olarak toplum

Engellilikte Sosyal Model, özel gereksinimli bireye sorumluluk yüklemez. Bunun yerine, engelliliği çevresel, sosyal ve tutumsal engellerin bir sonucu olarak tanımlar. Özel gereksinimli bir bireyi onarmak veya düzeltmek yerine, onun hayatını iyileştirmek için engelleri kaldırmak toplumun görevidir. Bu model, özel gereksinimli bireylerin daha derin bir anlayış ve kabul görmesini sağlar.

Özel gereksinimli bireylerin Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınladığı kılavuza ve Engellilikte Tıbbi Model’e tepkisi gecikmedi. Kılavuzun yayınlamasından üç yıl sonra, özel gereksinimli birey hakları aktivisti olan İngiliz yazar Mike Oliver, Engellilikte Sosyal Model adını verdiği yeni bir model açıkladı.

Oliver, 1990 yılında yayınladığı “Engelliliğin Bireysel ve Sosyal Modelleri” başlıklı makalesinde Engellilikte Tıbbi Model’e şu cümlelerle karşı çıkar: “Bunun basit cevabı, engelliliğin tıbbi bir durum değil, sosyal bir durum olduğudur. Bu nedenle, engelliliğe tıbbi müdahale doğru bir yaklaşım değildir. Doktorlar, sosyal koşulları hafifletmek için değil, hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek ve iyileştirmek için eğitilir.”

Oliver, Engellilikte Sosyal Model’in özel gereksinimli bireylerin daha derin bir anlayış ve kabul görmesini sağladığına inanıyordu. Bu model, engelliliği çevresel, sosyal ve davranışsal engellerin bir sonucu olarak tanımlıyor. Sonuç olarak, engel artık kişilerde değil toplumdadır. Özel gereksinimli bir kişiyi iyileştirmeye çalışmak yerine, sosyal bütünleşmeyi ve kabulü teşvik etmek toplumun ödevidir.

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları olarak çevresel, sosyal ve davranışsal engelleri dikkate almalıyız. Örneğin, parlak güneş ışığı altında ekranı görememek kullanıcılar için yaygın bir çevresel engeldir. Bu engel, görme yetersizliği olan kullanıcıların yanı sıra tüm kullanıcılar için geçerlidir. Bu engeli dikkate aldığımızda, büyük yazı boyutu ve güçlü renk kontrastı sunan bir çözüm tasarlarız.

Engelli Kişilerin Haklarına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi

Engellilikte Sosyal Model’in tariflediği engel fikri, dijital erişilebilirlik bağlamındaki küresel politikalara uyarlanmıştır. Birleşmiş Milletler, bu konudaki uluslararası katalizörlerden biridir. Genelde CRPD (Convention on the Rights of Persons with Disabilities) veya “sözleşme” olarak anılan, Engelli Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme’yi 2006 yılında kabul etmiş ve 2007’de imzalamıştır. Bu, 21. yüzyılın ilk büyük insan hakları sözleşmesidir. Felsefesini ve tanımını Engellilikte Sosyal Model’e dayandırır.

Engellilik için Birleşmiş Milletler’in resmi tanımı şöyledir:

“Engelli terimi, topluma (diğerleri ile) eşit şekilde tam ve etkin katılımı engelleyen çeşitli tutumsal ve çevresel bariyerlerle etkileşim halinde olan bireyler dahil olmak üzere, uzun vadeli fiziksel, zihinsel veya duyusal bozuklukları olan tüm özel gereksinimli bireyleri işaret etmek için kullanılır.” – BM, Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme Sekreterliği, Sık Sorulan Sorular, 2007

Birleşmiş Milletler’in çevresel bariyer örneği:

“Tekerlekli sandalye kullanan bir kişi, durumu nedeniyle değil, işyerine erişimini engelleyen, erişilebilir olmayan toplu taşıma araçları veya merdivenler gibi çevresel engeller nedeniyle düzenli gelir elde edebileceği bir iş bulmakta zorluk çekebilir.” – BM, Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme Sekreterliği, Sık Sorulan Sorular, 2007

Birleşmiş Milletler’in tutumsal bariyer örneği:

“Zihinsel yetersizliği olan bir çocuk, farklı öğrenme kapasitelerine sahip öğrencilere uyum sağlayamayan öğretmenlerin, okul kurullarının ve muhtemelen ebeveynlerin tutumları nedeniyle okula gitmekte zorluk çekebilir.” – BM, Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme Sekreterliği, Sık Sorulan Sorular, 2007

Sözleşme dünya çapında nasıl karşılık buldu?

Temmuz 2015 itibarıyla 157 ülke sözleşmeyi onaylamış ve 159 ülke imzalamıştı. Böylece sözleşme, dünya nüfusunun yaklaşık % 80’ini kapsamına almıştı. Amerika Birleşik Devletleri şaşırtıcı bir şekilde sözleşmeyi Temmuz 2016’ya kadar onaylamadı. Bazı vekiller ABD’nin kendi erişilebilirlik düzenlemelerinin olduğunu iddia ederek anlaşmanın onaylanmasını istemiyordu. ABD’deki iki ana düzenleme, 1973 tarihli Rehabilitasyon Yasası ve 1990’da kabul edilen Engelli Amerikalılar Yasası’dır (Americans with Disabilities Act — ADA).

Bilgi ve iletişim teknolojileri erişilebilirliği nedir?

Sözleşmenin 9. maddesi erişilebilirlikle ilgili bölümdür. Fiziksel çevre, ulaşım ve dijital bilgi ve hizmetler bağlamında erişilebilirlik ihtiyaçlarını içerir. Sözleşme, bilgi ve iletişim teknolojilerini (Information and Communications Technology — ICT) herhangi bir dijital cihaz veya uygulamayı işaret eden genel bir terim olarak kullanır. Bu madde iki bölümden oluşur:

Madde 9 – Erişilebilirlik, Bölüm I

9. maddenin ilk bölümü, sözleşme kapsamında ele alınması gereken kamu altyapılarının türlerini açıklar: “Özel gereksinimli bireylerin bağımsız yaşamalarına ve yaşamın her yönüne tam olarak katılmalarına olanak sağlamak için Taraf Devletler, özel gereksinimli bireylerin diğerleriyle eşit şekilde fiziksel çevreye, ulaşıma, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri de dahil olmak üzere; hem kentsel hem de kırsal alanlarda halka açık olan veya halka sunulan diğer tüm tesis ve hizmetlere erişimini sağlamak için uygun önlemleri alacaklardır.”

Madde 9 – Erişilebilirlik, Bölüm II

9. maddenin ikinci bölümü, sözleşme kapsamında alınması gereken uygun önlem türlerini listeler. İnternet gibi tüm yeni bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimi teşvik etmek, gerekli önlemlerden biridir: “Özel gereksinimli bireylerin, internet dahil yeni bilgi ve iletişim teknolojilerine ve sistemlerine erişimini teşvik edin.”

Bilgi ve iletişim teknolojilerinde erişilebilirlik yaklaşımı kullanıcı deneyimi tasarımı pratiklerini nasıl etkiler?

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları olarak, bilgi ve iletişim teknolojilerinde erişilebilirlik hedefiyle herkes için erişilebilir dijital arabirimleri nasıl tasarlayabileceğimizle ilgili düşünmemiz gerekir. World Wide Web, bilgi ve iletişim teknolojilerinin önemli bir bileşenidir. Bu bölümde, bilgi ve iletişim teknolojilerinde erişilebilirlik yaklaşımının kullanıcı deneyimi tasarımı pratiklerini nasıl etkilediğine değineceğiz.

World Wide Web Konsorsiyum (World Wide Web Consortium — W3C), web için standartlar geliştiren uluslararası bir topluluktur. Topluluk, W3C Direktörü ve World Wide Web’in yaratıcısı Tim Berners-Lee’nin tanımladığı prensipleri takip eder ve erişilebilirliği web tasarımı için temel bir ihtiyaç olarak kabul eder.

Web’in gücü evrenselliğindedir. Engellilik durumuna bakılmaksızın herkesin (web’e) erişimi temel unsurdur.

Tim Berners-Lee

W3C, Birleşmiş Milletler sözleşmesindeki ilkelere bağlıdır. Bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimi temel bir insan hakkı olarak kabul eder ve dijital erişilebilirliği iyileştirme çabası olarak 1997’de Web Erişilebilirlik Girişimi’ni (Web Accessibility Initiatives — WAI) başlatmıştır. Web erişilebilirliği için yönergeler, standartlar ve teknikler tanımlayan girişim, üç temel kılavuz yayınlamıştır:

1. Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (Web Content Accessibility Guidelines  — WCAG): Metinler, resimler, formlar ve ses dosyaları dahil olmak üzere bir web sitesindeki tüm içerik türlerine yöneliktir.

2. Editör Araçları için Erişilebilirlik Kılavuzu (Authoring Tool Accessibility Guidelines — ATAG): Web siteleri oluşturan yazılımlara yöneliktir.

3. Kullanıcı Erişim Araçları için Erişilebilirlik Kılavuzu (User Agent Accessibility Guidelines — UAAG): Web tarayıcılarına ve medya oynatıcılara yöneliktir ve yardımcı teknolojilerle ilgilidir.

Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu’nun (WCAG 1.0) ilk versiyonu 1999’da yayınlandı ve 2008’de 2.0 sürümüne güncellendi. Kılavuz, uluslararası politikalar, standartlar ve yasalar için önemli bir referans kaynaktır. Bununla birlikte, kullanıcı deneyimi tasarımcıları için ise erişilebilirlik odaklı çözümleri nasıl tasarlayacaklarını öğrenebilecekleri iyi bir rehberdir.

Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG 2.0), kullanıcı deneyimi tasarımcıları için 4 katmanlı bir rehberlik sağlar

Web Erişilebilirliği Kelime Bulutu, erişilebilirlik odaklı tasarım alanında sık kullanılan kelimelerden oluşan bir koleksiyondur. Kelimelerin boyutu, ne sıklıkla kullanıldıklarını gösteriyor: Erişilebilirlik, içerik, web, internet, tasarım ve engelliler öne çıkan kelimeler.

WCAG 2.0; tasarım ilkeleri, yönergeler, başarı kriterleri ve teknik yeterlilik tavsiyeleri şeklinde 4 katmandan oluşan muazzam bir set sunar. Bu set, kullanıcı deneyimi tasarımcıları, içerik üretenler ve geliştiriciler için oluşturulmuştur ve kolaylıkla uygulanabilir. Bu bölümde hem bu 4 katmanlı setin detaylarına, hem de Apple, TED Talks ve Twitter’daki tasarımcıların bu seti, özel gereksinimli bireylerin yanı sıra özel bir gereksinimi olmayan diğer tüm kullanıcıların yararına nasıl uyguladıklarına değineceğiz. 

1. İlkeler — Kılavuzun en üst katmanıdır ve web erişilebilirliğinin temelini oluşturan dört ilkeyi işaret eder: Algılanabilir, Çalıştırılabilir, Anlaşılabilir ve Uyumlu.
2. Yönergeler — Her ilkenin altında detaylı yönergeler yer alır. 4 ilke altındaki toplam 12 yönerge, tasarımlarını farklı özel gereksinimleri olan tüm kullanıcılar için daha erişilebilir kılmayı hedefleyen tasarımcıların odaklanması gereken temelleri sunar. Yönergeler test edilebilir değildir ancak; tasarımcıların hem başarı kriterlerini anlamalarına hem de teknik tavsiyeleri daha iyi uygulamalarına yardımcı olacak genel çerçeveyi sağlar.
3. Başarı Kriterleri — Her yönerge, bir web uygulaması ya da web sitesi için erişilebilirliği ölçmeye yardımcı olan bir dizi başarı kriterine sahiptir. Her kriterin üç seviyesi vardır: A, AA ve AAA. Seviye A, bir tasarımın karşılaması gereken minimum düzeydir. ABD’deki şirketler genellikle AA seviyesine uyumlu tasarım çözümleri geliştirmeyi hedefler. AA seviyesine uyum, çoğu yasal düzenleme ile uyumlu olmayı sağlar.
4. Teknik Yeterlililik — WCAG 2.0, tüm yönergeler ve başarı kriterleri için iki kategoride toplanan ve çok sayıda teknik yeterlilik tavsiyesi sunar:
   1. Başarı kriterlerini karşılamak için yeterli olanlar
   2. Tavsiye niteliğinde olanlar

Erişilebilirlik odaklı tasarım için 4 ilke ve 12 yönerge

WCAG 2.0’ın sunduğu dört ilkenin —algılanabilir, çalıştırılabilir, anlaşılabilir ve uyumlu— uygulanması kolaydır ve erişilebilirlik odaklı tasarımı önceliklendirmenize yardımcı olurlar. Gelin, Apple, TED Talks ve Twitter’daki tasarımcıların bu ilkeleri başarılı bir şekilde nasıl uyguladıklarını birlikte inceleyelim:

İlke 1: Algılanabilir

Kullanıcı arabirimindeki bilgiyi ve etkileşim bileşenlerini, kullanıcıların algılayabilecekleri şekilde tasarlayın.

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları bu ilkeyi nasıl uygulayabilir?

• Yönerge 1.1 | Metin alternatifleri: Metin olmayan her içerik için metin alternatifleri sağlayın. Böylece kullanıcıların büyük yazı, Braille, konuşma, semboller veya daha basit bir dil gibi diğer formlardaki ihtiyaçlarına cevap verin.
• Yönerge 1.2 | Süre-bazlı medya için alternatifler: Süre bazlı medya içerikleri için alternatifler sağlayın.
• Yönerge 1.3 | Uyarlanabilir: Bilgi veya yapı kaybına uğramadan, farklı şekillerde (örneğin daha basit bir sayfa düzeni) sunulabilen bir içerik sağlayın.
• Yönerge 1.4 | Ayırt edilebilir: Ön planı arka plandan ayırmak dahil olmak üzere, kullanıcıların içeriği görmesini ve işitmesini kolaylaştırın

Tasarım örneği: TED Talks video transkriptleri

Geniş bir izleyici kitlesi önünde kaydedilen canlı dersler olarak ifade edebileceğimiz TED konuşmaları, video içeriklerin nasıl bir transkript içeriği eşliğinde sunulabileceğinin harika bir örneğidir. Bu, TED konuşmalarını oldukça geniş  bir kullanıcı kitlesi için erişilebilir kılar. İşitme yetersizliği yaşayan kişiler transkriptleri okuyabilirken görme yetersizliği yaşayan kişiler ise sesi dinleyebilir. Bu özellikler, bir toplu ulaşım aracında seyahat ederken diğer yolcuları rahatsız etmek istemeyen bir kullanıcı için de harika bir deneyim sunar.

İlke 2: Çalıştırılabilir

Kullanıcı arabirimindeki elementlerin çalıştırılabilirliği, kullanıcıların bu arabirimde gezinme davranışını ve arabirimle etkileşimini belirler.

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları bu ilkeyi nasıl uygulayabilir?

• Yönerge 2.1 | Erişilebilir klavye: Tüm fonksiyonaliteye klavye aracılığıyla erişim imkânı sunun
• Yönerge 2.2 | Yeterli süre: Kullanıcılara içeriği okumaları ve tüketmeleri için yeterli zamanı verin.
• Yönerge 2.3 | Nöbetler ve reaksiyonlar: Nöbetlere veya fiziksel reaksiyonlara neden olduğu bilinen etkileşimler tasarlamayın.
• Yönerge 2.4 | Kolay gezinme ve bulunabilirlik: Kullanıcıların gezinmesine, içeriği bulmasına ve nerede olduklarını belirlemelerine yardımcı olacak seçenekler sunun.

Tasarım örneği: Apple AssistiveTouch

AssistiveTouch, Apple iPhone, iPad ve iPod için bir erişilebilirlik özelliğidir. Fiziksel yetersizliği olan kullanıcılar için alternatif gezinme yöntemleri ve dokunma etkileşimleri sağlar. AssistiveTouch kullanıcıları, ayarlara ve ana ekrana hızla erişebilir ve kendi ihtiyaçlarına uygun şekilde dokunma etkileşimleri oluşturabilir.

İlke 3: Anlaşılabilirlik

Dijital bir arabirimin anlaşılabilirlik düzeyi, kullanıcıların bu arabirimde gezinme ve arabirimle etkileşime girme olasılığını belirler.

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları bu ilkeyi nasıl uygulayabilir?

• Yönerge 3.1: Metin içeriklerin okunabilir ve anlaşılabilir olmasını sağlayın.
• Yönerge 3.2: Arabirimlerin tahmin edilebilir ve tutarlı bir işlevsellik sunmasını sağlayın.
• Yönerge 3.3: Kullanıcıların hatadan kaçınmasına ve hatalarını düzeltmelerine yardımcı olun.

Tasarım örneği: Twitter hata mesajı

Twitter üye kayıt formundaki hata mesajları oldukça okunaklı ve anlaşılır. Mesajlar, jargon veya kısaltmalardan arınmış, yalın bir İngilizce ile yazılmış. Ayrıca bilgi giriş alanlarının yanında ve kırmızı renkte görüntüleniyorlar. Bu, kullanıcıların hatalarını kolaylıkla anlamasını ve düzeltmesini sağlayan bir tasarım uygulaması.

İlke 4: Uyumlu

Bir kullanıcı arabirimindeki içeriğin farklı tarayıcılar, yardımcı teknolojiler ve benzer kullanıcı araçlarıyla uyumluluğu temel bir güven ölçütüdür.

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları bu ilkeyi nasıl uygulayabilir?

• Yönerge 4.1: Yardımcı teknolojiler dahil olmak üzere, tasarımınızın mevcut ve gelecekteki kullanıcı araçlarıyla uyumluluğunu en üst düzeye çıkarın.

Tasarım örneği: Çözünürlüğe duyarlı web tasarımı

Çözünürlüğe duyarlı (responsive) tasarım, web tasarımcısı ve geliştirici Ethan Marcotte tarafından 2011 yılında geliştirilen bir tasarım yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, tasarımcıların farklı tarayıcılar ve ekran boyutları için uyumlu, erişilebilir ve optimize edilmiş web siteleri oluşturmasına olanak tanır.

Özetlemek gerekirse

Kullanıcı deneyimi tasarımcıları olarak UX projelerinde erişilebilirlik odağıyla bir planlama ve tasarım yapmamız gerekiyor. Erişilebilir dijital çözümler tasarlamak sadece mesleğimize değil, kullanıcılara ve topluma karşı sorumluluğumuz. UX projelerinde erişilebilirlik odaklı bir yaklaşım geliştirmenin en basit yolu, personalardan birini özel gereksinimli bir birey olarak belirlemektir. Diğer bir yöntem, World Wide Web’in yaratıcısı Tim Berners-Lee yönetimindeki W3C tarafından geliştirilen ve Birleşmiş Milletler sözleşmesinden esinlenen Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu’nu takip etmektir.

Özel gereksinimli bireylere yönelik ayrımcılığı toplum olarak ortadan kaldırabilir ve onların yaşadığımız toplumun bir parçası olma haklarını koruyabiliriz. Ancak böyle bir yaklaşımla tasarladığımız ürün ve hizmetlere herkesin erişimini sağlayabilir ve tüm kullanıcıları memnun edebiliriz.

Referaslar ve daha fazlası:

• IDF Eğitimi: Accessibility – How to Design for All
• The Individual and Social Models of Disability, Mike Oliver, 1990
• International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps, Dünya Sağlık Örgütü, 1980
• Convention on the Rights of Persons with Disabilities, Birleşmiş Milletler, 2006 
• W3C Standards for Web Design Accessibility