Kullanıcı deneyimi dünyasında ‘Kullanıcı Deneyimi Araştırmacısı’ olan kişiler kullanıcının ürün veya hizmet ile olan kullanım ilişkisine bakar, yani onları anlamaya çabalar. Burada anlamaya çabalamak, anahtar kelime öbeği. Anlamaya çalışmak ve empati kurmak ile doğru orantılı olarak; kullanıcı deneyimi araştırmacısı bir kullanıcının duygularının, düşüncelerinin, davranışlarının, amaçlarının ve motivasyonlarının neler olduğunu derinlemesine bir araştırma sürecinde yer alır ve iç görüler elde etme gibi uzmanlık gerektirecek bir çalışmada bulunur. Bu, tasarımcının değil araştırmacının eğitim, deneyim ve uzmanlık alanıdır.
Çünkü biri kullanıcının ihtiyacını anlayan, diğer ise ideal deneyimi tasarlayandır.
Bu sebeple kullanıcı deneyimi araştırmalarının antropoloji, sosyoloji, psikoloji gibi sosyal bilim kökenli kişiler tarafından yapılması gerektiğine inanıyorum. Bu yüzdendir ki kullanıcı araştırmaları yapmak, insanı anlamak alanında eğitim almış, uzmanlaşmış ve deneyime sahip olan kişilerin yapabildiği bir iştir.
Burada kültür kavramına değinmem gerek. Davranış kalıplarını etkileyen en önemli unsurlardan biri de kültürel yapı. Bir kullanıcının kültürel kodlarını ve davranış modellerini anlayabilmek ve analiz edebilmek sosyal bilim tabanlı bir araştırmacının yapacağı iştir. Sağlıklı iç görüler elde edebilmenin sırrı da burada yatar.
Konuyla ilgili yapılmış bir araştırmayı ve daha detaylı bilgiyi Kullanıcıyı Anlamak I : “Kültür” başlıklı yazıda bulabilirsiniz.
Yine bu alanda sosyal bilimin önemini anlatan keyifle okuyacağınız bir başka yazı da burada: User Research: What is the role of social sciences in software development?
Velhasıl kelam; işin bütününü sahiplenmek yerine, farklı disiplinlerin bir arada olduğu oyun alanı yaratıldığında pek çok fayda da beraberinde gelir. Ortaya çıkacak olan ürün veya hizmet, yaratıcı, dinamik ve etkin bir iletişim alanında yapılacak beyin fırtınaları ile içi dolu, kaliteli ve güvenilir olur.
Dünyaca ünlü telekomünikasyon firması BT Group’ta UX Researcher olan George Kalyvas bir röportajında bu konuya çok açık bir bakış açısı getiriyor:
‘’Hem UX araştırmacısının hem de tasarımcının ortak bir temeli ve anlayışı olması bekleniyor. Bununla birlikte, roller bir oftalmologun bir nörologdan farklı olduğu şekilde farklıdır. Her ikisi de doktor ve ortak bir tıp anlayışına sahip, ancak meslekleri farklı.’’
Bu karmaşanın UX/UI işleri yapan şirketler tarafında netleşmesi, bu alanda müşterilere karşı ortak bir dil geliştirilmesi anlamına da gelir. Dolayısıyla UX dünyasında rollerin haksız rekabet ortamından uzak, iş yapış şekline duyulan hassasiyet ve uzmanlık alanlarına gösterilen saygı doğrultusunda, işin yalnızca bütçesel olarak ele alınmadan profesyonel ve bütünsel bir bakış açısıyla yapılmasını temenni ediyorum.
Merhaba, güzel savlarla anlatılmış bir ifade, okumaya başlarken sahip olduğum önyargı okuma sonunda azaldı. Fakat farklı bir yönden de sorgulamak için yine de yazmak istedim. “Bir kullanıcının kültürel kodlarını ve davranış modellerini anlayabilmek ve analiz edebilmek sosyal bilim tabanlı bir araştırmacının yapacağı iştir” diyerek aslında biraz keskin bir ayrım yapmış olmuyor muyuz? Bu tür ayrımlar sadece şu yönden tehlikeli olabiliyor bazen, işler bu kadar keskin ayrılınca, disiplinler de diğer tarafın işinden tamamen soyutlanabiliyor, “benim işim değil nasılsa” veya “bunca işim var onu da o yapsın bana anlatsın” yapısına dönebiliyor. Bu yüzden bu şekilde roller keskin ayrımlı olunca da, sadece toplantılarda aktarılan içgörülerle tasarım yapmaya çalışan UX uzmanı yine kullanıcıdan kopmuş oluyor.
Önceden her şeyi tek yazılımcı yaparken, zamanla analist yazılımcı testçi UX’ci geldi. Sonra dendi ki bunlar çok ayrı çalışıyor tek takım içerisinde birleştirelim,-agile- rol farkı azalsın örneğindeki gibi.
Bir yandan bu makası açmadan, bir yandan da disiplinlerin kendine özgü avantajlarını kullanıp paylaşabilmelerini, pratikte nasıl ilerletmek gerekir? Sherpa bildiğim kadarıyla bu görev ayrımı ile çalışıyor. Diğer firmalardaki UX sorumlusunun hem araştırmacı hem tasarımcı olan rolüyle çalışma şeklini de bildiğiniz için, avantaj ve dezavantajları nedir, “neden fırsatımız varsa” bu yöntemi belirlemeliyiz? Umarım neden sormak istediğim anlaşılmıştır, yorumunuzu merak ediyorum 🙂 şimdiden elinize sağlık.