Start-up gerçekleri: Kısıtlar yaratıcılığı körükler mi?

Tamam kabul, her zaman senaryo bu kadar kötü değil. Ama parası olanın konuştuğu ekosistemde bu kötü örneklere o kadar sık rastlanıyor ve aksi gibi kuluçka merkezlerinde projelerini sessiz sedasız icra eden mini minnacık girişimler o kadar güzel yerlere geliyor ki ‘önemli olan nicelik değil nitelik’ diyebiliyoruz rahatlıkla. “Peki, bunun yaratıcılıkla, inovasyonla alakası ne?” diye sorabilirsiniz. Orada da bir miktar insan psikolojisi giriyor devreye. Az olan imkanlarla, benzerlerin arasından sıyrılma gayreti çoğu girişim için itici güç olabiliyor.

İşe başlarken, az ama öz!

Her hafta sonu, yeni bir girişim fikri bulup sonra o muhteşem fikri geliştireceğim diye detaylarda boğulanlardan mısınız? Belki de o kadar özelliği icat ettikten sonra “Fikir güzel ama para yok ki, ne yapalım?..” deyip vazgeçenlerdensiniz. Tahmin edeyim, Pazartesi olunca da paşa paşa Cuma günü bıraktığınız masa başı işinize geri dönüyorsunuz. Yalnız değilsiniz! Ama muhtemelen yanlış yoldasınız.

Rüştünü ispat etmiş girişimlerin çok basit bir fikre dayandığı ve kolay anlaşılır az özelliğe sahip olduğu dikkatinizi çekmiştir. İşe başlarken az ama öz başlamak bu yüzden gerekli.  Aylar süren sıkı çalışmanın ve  kişisel olarak ortaya koyulan 1 milyon doların sonucunda, çok yaratıcı, her ayrıntısı düşünülmüş bir oyun platformu kuran Geoff Wilson, kendisinden sonra pazara giren rakiplerine nasıl yenildiğini şöyle anlatıyor:

“Birbirinden yetenekli tasarımcı ve yazılımcılardan oluşan ekibimle, çocuklar için, hayal edebilecekleri onlarca mükemmel özelliği barındıran futbol temalı bir oyun inşaa ettik. Fakat gelin görün ki kimse o muhteşem özelliklerin yüzüne bile bakmadı. Rakiplerimiz ise daha yalın, daha az özelliğe sahip ve daha basit oyunlarıyla rekabette bizi ezdi geçti. Bu fiyasko sayesinde, yeni ürün geliştirirken yalın bir yaklaşım izlemenin başarının anahtarı olduğunu öğrendim.”

Benzer hikayelerin yakın tarihlerde Türk girişimlerin de başından geçtiğini biliyoruz. Operasyonel giderlerle cironun arasında ilk yıllarda bir açık olması pek tabii beklenebilir fakat o açık gittikçe bir uçuruma dönüşüyorsa, o zaman tehlike çanları çalıyor demektir. Bu gibi girişimlerin batış hikayesi bütçeye dayanıyor gibi görünse de aslında yukarıda verdiğim örnekten pek farkı yok – iş akışları karmaşıklaştıkça bir zamanların yalın olan fikri izini hızla kaybettiriyor.

Start-up gibi düşünmek

Yalın start-up yaklaşımı öğrenmeye dayalıdır. Start up’lar genelde tek bir fikri doğrulamaya odaklanırken, büyük şirketler – geliştirmeye değer olup olmadığına bakmadan – bitmiş bir ürünü piyasaya sürmek için çalışırlar. Oysa ürünü tamamlamak için at gözlükleri takıp var güçle çalışmak yerine, ürünü kullanması muhtemel kitlede gerçek kullanıcı testleri yapılarak fikrin özü doğrulanmaya çalışılsa, hem daha hızlı ilerlenir hem de ana fikirden uzaklaşılmadan ürün geliştirme yapılmış olur.

Bu yüzden proje planlarında iteratif yaklaşımların da benimsenmiş olması gerekiyor elbette. Tek seferde geliştirilen bol kaynaklı ve bir o kadar da riskli bir projedense, her bir faz sonunda biraz daha gelişen ve kullanıcı deneyimleriyle şekillenen bir projenin başarılı olması çok daha muhtemel.

Bütçe meselesi…

Başlangıçta “Ah 1 milyon dolarım olsa, neler yapardım?” diye hayal etmek keyifli, evet. Ama gerçekler pek de öyle değil. Büyük holding şirketlerinden birinin, büyük yatırımlarla kurduğu bir grup satın alma şirketinin, başlarken gerçekten de 1 milyon dolar pazarlama bütçesi vardı da ne oldu? Problem çözmek uğruna fütursuzca harcanan paralar maalesef yaratıcı düşünmeye fırsat vermediği için, bir yerden sonra iş o bütçeyi tüketmeye odaklanmak haline geliyor, sonuç olarak girişim de bir adım ileri gidemiyor.

Bütçeyi belirli bir yol haritası dahilinde kısıtlı tutmak, ekibin yaratıcılığını öldürmekten ziyade o zaman zarfında gerçekten önemli olan özelliklere odaklanmasını sağlayacağı için aslında ürünün ya da servisin beta versiyonunun bir an önce piyasaya sürülmesine ön ayak olacaktır.

Probleme aşık olmak!

Girişimcilerin aklında vızır vızır fikir dönmesi çok anlaşılır bir durum. Aslında herkes bir noktada kabuğu kırmak, piyasada çığır açmak istiyor. Ama bu iş güzel bir fikir bulmaktan biraz daha fazlası. Çözecek bir problem bulmanız gerekiyor.

Bir pazar fırsatını tanımlamanın ötesinde, tek bir probleme odaklanmak ürününüzün kapsamını belirler. Bugün Yandex Navi, GPS’ten veri çeken klasik bir trafik aplikasyonu olmanın ötesinde, yolda olanların paylaşımlarıyla yolun kırmızı ya da yeşil olmasından çok daha değerli bir bilgi sunmayı başarıyor. Bunun sebebi ise, şoförlere deneyimlerini, yolda gördüklerini paylaşma fırsatı vererek çok basit bir problemi çözebilmesi.

SHERPA’da her başladığımız projede uzun ‘öncelikler’ listesini bir kenara koyup detaylı analiz çalışmalarına girişmemiz ve bu sayede belki de listenin dışında ama belirlenen tüm önceliklerden daha güçlü aşık olacağımız bir problem bulma gayretinde olmamız da bundan aslında.